Sherlock Holmes filmi...

Sherlock Holmes:

Oyunculara da

yönetmene de tam not!

Tarihin en ünlü dedektifi Sherlock Holmes'un maceraları yeniden beyazperdede. Oyunculukları, atmosferi ve temposuyla hayli eğlenceli bu yeni uyarlamayı, Türkiye'deki 'Sherlock Holmes uzmanı' Erol Üyepazarcı ile birlikte izledik.

16.01.2010/ Akşam Cumartesi

19. yüzyıl sonlarındaki Londra sokaklarının aman vermez dedektifi Sherlock Holmes, aradan geçen yüzyıla rağmen hiç eskimeyen maceralarıyla yeniden karşımızda. Üstelik bugüne kadar beyazperdeye aktarılanlar arasında, sinema eleştirmenlerinin hiç çekinmeden 'en iyilerinden biri' olarak gösterdiği uyarlamasıyla. Film, alışkın olduğumuz biçimde bir 'katil kim?' hikayesine değil; devlet, tarikat ve Sherlock Holmes üçgeninde gelişen kovalamacaya dayanıyor. Gizem de elbette eksik değil. Klasik Sherlock Holmes'lardan farklı olan bir-iki durum daha var; ünlü dedektif zekasının yanında çevikliği ve usta dövüşçülüğüyle de dikkat çekiyor. Dedektifi, alamet-i farikalarından ekose şapkasıyla görmeye alışmışken filmde fötr şapkayla karşımıza çıkıyor. Dostu Dr. Watson'un saflığı gitmiş yerine hayli becerikli bir kişilik gelmiş... Bu son görüş Erol Üyepazarcı'ya ait. Üyepazarcı, 3 bin kitaplık polisiye koleksiyonuna sahip bir meraklı. Yöneticilikle geçen iş yaşamının ardından emekli olduğunda, polisiye edebiyatı incelediği bin sayfayı aşan, 'Korkmayınız Mr. Sherlock Holmes' kitabını yazmış. Filmi birlikte izledik, fikrini sorduk ve ünlü dedektif hakkında bilgiler aldık.

UZMANDAN TAM PUAN
Biz yeni yoruma mesafeli durabileceğini düşünmüştük ama Sherlock Holmes'un bütün orijinal maceralarını (ve ayrıca yazarı Sir Arthur Conan Doyle öldükten sonra ortaya çıkan pek çok sahtesini) hatmetmiş biri olarak Üyepazarcı filmden epey etkilenmiş. Robert Downey Jr. (Sherlock Holmes) ve Jude Law'ın (Dr. Watson) oyunculuklarına, dönemin atmosferinin yansıtılmasına ve yönetmen Guy Ritchie'nin tempolu anlatımına tam puan veriyor. Arkasının geleceğini belli eden filmin sonraki macerasını heyecanla bekliyor.

İlk okuyan Türk, 2. Abdülhamit
Polisiye edebiyatın Türkiye'deki tarihini araştıran ve büyük bir arşive sahip Erol Üyepazarcı, dedektifin buradaki hikayesinin Osmanlı'ya kadar uzandığını söylüyor. Türkiye'deki ilk Sherlock Holmes macerası Meşrutiyet'in ilanının hemen ardından, 1908'de Faik Sabri Duran'ın çevirisiyle basılmış. Fakat burada Holmes'la ilk tanışmanın tarihi daha önceye uzanıyor.

Hikaye enteresan; Abdülhamit, güncel gelişmeleri takip etmek için bazı batılı dergilere abonedir. Bunlar arasında, Sherlock Holmes'un maceralarının tefrika edildiği The Strand Magazine de vardır. Derginin Ekim 1903 sayısında bir Hintli tarafından yazılmış, konusu Abdülhamit olan bir makale vardır. Padişah elbette merak etmiş ve çevirtmiştir. Corci isimli çevirmen makalenin yanında, padişahın Fransız polisiyelerine duyduğu merakı bildiği için, hoşuna gideceğini düşünüp 2-3 sayfa önceki İngiliz polisiyesini de çevirmiştir. Abdülhamit, zekasına hayran olduğu Holmes'un 'Boş Ev' isimli bu hikayesini çok beğenince, Londra'dan diğer maceraları da getirtir. Abdülhamit ayrıca, yazar Arthur Conan Doyle İstanbul'u ziyaret ettiği sırada kendisine ikinci rütbeden bir Mecidiye Nişanı verir.

İngiliz yazar Francis Yeats Brown'un İstanbul'u anlattığı 'Altın Boynuz' kitabında, 31 Mart Olayı'nın ardından gelen bunalımlı günlerde Hareket Ordusu Yıldız Sarayı'nın etrafını çevirdiğinde, Abdülhamit'in 'Partington Planları' adlı Holmes macerasını okuduğu yazar.

Yoksa ünlü dedektif gay mi?
Yeni filminin gelmesiyle yabancısı olmadığımız bir tartışmaya da malzeme oldu Sherlock Holmes; 'yoksa gay mi' tartışmasına... Erol Üyepazarcı bu tartışmanın daha önce de yaşandığını söylüyor. Billy Wilder'in 1978'de 'Sherlock Holes'un Özel Yaşamı' kitabından aynı adla sinemaya uyarladığı yapımda da ünlü dedektif hakkında gay'lik imalarında bulunulmuş ve bu durum tartışma yaratmış. Aslında dedektifin gay'liği mevzusu Guy Ritchie'nin yeni filminde özellikle vurgulanan bir durum değil. Sadece bir-iki sahnede, (örneğin Sherlock Holmes'un dostu Dr. Watson'un evlilik çabalarını sabote etmeye çalıştığı sırada), böyle bir soru akla takılabilir. O da eğer Robert Downey Jr.'ın basın açıklamasından çıkan tartışmalar aklınızdaysa... Robert Downey Jr. Amerika'nın reytingi yüksek TV şovlarından birinde, canlandırdığı Sherlock Holmes'un aslında gay olduğunu, Dr. Watson'un evliliğini de ilişkilerinin bir kılıfı olarak gördüğünü açıklamıştı.

Üyepazarcı'ya göreyse ne film ne de orijinal Sherlock Holmes maceraları böyle bir sonuç için ipucu veriyor. Holmes'un aseksüel biri olduğunu söylüyor Üyepazarcı. Conan Doyle'un yazdığı dört roman ve 56 uzun hikayede kadınlarla ilişkisine yer verilmemiş. Onu etkileyen sadece bir kadın var; Irene Adler. 'Bohemya'da bir Skandal'da yer alıyor ve zekasıyla Holmes'u etkiliyor. Dedektifin her zaman karmakarışık masası üzerinde çerçeveli resmini kaldırmadığı bir kişi Adler. O derece etkilenmiş anlayacağınız. Holmes'un hayatındaki bu tek kadın karakterin yeni filmde de kendisine yer bulduğunu söyleyelim.

Gerçek bir karakter gibi
Sir Arthur Conan Doyle'un ilk macerasını 1887'de bir dergide yayınladığı Sherlock Holmes, yarattığı büyük efsaneyle gerçek bir kişiliğe dönüşmüş gibidir. Dört roman ve 56 uzun orijinal hikayenin yanı sıra yüzlerce sahtesi yazılmıştır. Dünya üzerinde bugün yaklaşık 300 civarında Sherlock Holmes derneği bulunduğunu söylüyor Üyepazarcı. Bu dernekler konferanslar yapıyor ve aylık bir dergi çıkarıyorlar. 'Holmes, hakkında ansiklopedi çıkarılan tek sanal kişidir' diyor Üyepazarcı ve dedektifin 2002'de İngiltere'deki Kraliyet Kimya Enstitüsü'ne, cinayetleri çözmekteki başarılı yöntemlerinden dolayı üye yapıldığını söylüyor.

http://www.aksam.com.tr/2010/01/18/haber/cumartesi/571/oyunculara_da_yonetmene_de_tam_not_.html